Operation of MOU-signed Companies in Odisha

Operation of MOU-signed Companies in Odisha

On dated 17.4.15, RTI Application was submitted to the Dept. of Steel and Mines, Govt. of Odisha seeking the following information.

a.       List of MOU-based Companies   operating in Odisha

b.      Details of employment generated by these companies in the state 

The PIO dated 15.5.15 provided the information which is as  follows.  RTI Application has been forwarded to different districts to provide information about details of employment generated  by the Companies. This information is yet to be   obtained.

Statement showing the MOU  signed  Companies  which have started production   

Sl. No	Name of MOU-signed Companies	Name of Industries	YEAR OF starting of operation
1	M/s BRG Iron & Steel Company Ltd	M/s BRG Iron & Steel Company Ltd	21.12.2006
2	M/s MSP Metalliks Ltd	M/s MSP Metalliks Ltd	08.09.2008
3	M/s Adhunik Metallkss Ltd	M/s Adhunik Metallkss Ltd	30.09.2005
4	M/s Brahmani River Pellets Ltd	M/s Brahmani River Pellets Ltd	Marh 2013
5	M/s Biraj Steel & Eergy	M/s Biraj Steel & Energy	12.01.2006
6	M/s Patnaik Steel & Alloys Ltd	M/s Patnaik Steel & Alloys Ltd	12.05.2007
7	M/s Narbheram Power & steel Pvt. Ltd (Formerly Saw Industries pvt. Ltd)	M/s Narbheram Power & steel Pvt. Ltd (Formerly Saw Industries pvt. Ltd)	26.01.2005
8	M/s SM Power generation Ltd	M/s SM Power generation Ltd	01.12.2004
9	M/s rakers Idia (Alloys) Ltd	M/s rakers Idia (Alloys) Ltd	10.02.2006
10	M/s Maithan Ispat Ltd	M/s Maithan Ispat Ltd	15.08.2006
11	M/s Sree Metalliks Ltd	M/s Sree Metalliks Ltd	19.08.2004
12	M/s Jai Steel & Power Ltd	M/s Jai Steel & Power Ltd	01.03.2009
13	M/s Aryan Ispat & Power Ltd	M/s Aryan Ispat & Power Ltd	30.03.2006
14	M/s Deepak Steel & Power Ltd	M/s Deepak Steel & Power Ltd	16.09.2007
15	M/s OCL Iron  & Steel Ltd	M/s OCL Iron & Steel Ltd	13.05.2006
16	M/s Bhusan Steel Ltd	M/s Bhusan Steel Ltd	27.08.2006
17	M/s Jay Balaji Jyoti Ltd	M/s Jay Balaji Jyoti Ltd	26.09.2004
18	M/s Arati Steel Ltd	M/s Arati Steel Ltd	09.09.2005
19	M/s Visa Steel Ltd	M/s Visa Steel Ltd	31.03.2005
20	M/s Syam Metalliks & Energy Ltd	M/s Syam Metalliks & Energy Ltd	01.09.2006
21	M/s Rathi Steel Power Ltd	M/s Rathi Steel Power Ltd	15.03.2008
22	M/s Beekay Steel & Power Ltd	M/s Beekay Steel & Power Ltd	23.10.2004
23	M/s oast Steel & Power Ltd	M/s oast Steel & Power Ltd	01.11.2004
24	M/s MGM Steel Ltd	M/s MGM Steel Ltd	31.03.2012
25	M/s Surendra Minning Industries Ltd	M/s Surendra Minning Industries Ltd	31.01.2006
26	M/s Eastern Steel & Power Ltd	M/s Eastern Steel & Power Ltd	01.09.2006
27	M/s Maheswari Ispat Ltd	M/s Maheswari Ispat Ltd	10.04.2005
28	M/s Orissa Sponge Iron & Steel Ltd	M/s Orissa Sponge Iron & Steel Ltd	15.02.2005
29	M/s Jindal Steel & Power Ltd	M/s Jindal Steel & Power Ltd	23.08.2012
30	M/s Action Ispat & Power (P) Ltd	M/s Action Ispat & Power (P) Ltd	17.08.2006
31	M/s Jindal Stainless Ltd	M/s Jindal Stainless Ltd	27.09.2006
32	M/s Bhusan Power & Steel Ltd	M/s Bhusan Power & Steel Ltd	27.03.2005

District-wise   List of MOU signed Steel  Plant Projects 

Cuttack District

Sl.No	Name of the Project	Date of signing of MoU	LOCATION	STATUS
1	M/s Arati Steel Ltd	1.10.2003	Ghantikhal	Under Operation
2	M/s Maheswari Ispat (p) Ltd.	27.11.2004	Athagarh	Under Operation
3	M/s Welspun Power & Steel Ltd.	29.1.2008	Tangi-Choudwar	Under  Implementation
4	M/s Pradhan Steel & Power (P) Ltd.	29.1.2008	Dhurusia	Under Implementation

 ANGUL DISTRICT

5	M/s Jindal Steel & Power Ltd	3.11.2006	Angul	Under Implementation
6	M/s Monet Ispat & Energy Ltd.	27.11.2004	NISA	Under  Implementation

DHENKANAL DISTRICT

7	M/s Bhusan Steels Ltd.	3.11.2005	Meramunduli	Under Operation
8	BRG Iron & Steel Limited	4.5.2005	Khurunti	UnderOperation
9	M/s  Rungta Mines Ltd.	3.11.2005	Jharabandh	Under Implementation
10	M/s Narbheram  Power & Steel Ltd.	1.10.2003	Gundichapada	Under Operation
11	M/s MGM Steels Ltd.	22.12.2006	Nimidiha	Under Operation
12	M/s Tecton Ispat ( P) Ltd.	29.1.2008	Karanda	Under Implantation
13	M/s Atha Mines ( P) Ltd.	29.1.2008	Tarkabeda	Under Implementation

JAJPUR DISTRICT

14	M/s Tata Steel Ltd.	17.11.2004	Kalinga Nagar	Under Implementation
15	M/s Visa Steel Ltd.	26.12.2003	Kalinga Nagar	Under Operation
16	M/s Jindal Stainless Ltd.	9.6.2005	Duburi	Under Operation
17	M/s Brahmani  River Pellets Ltd.	15.3.2007	Duburi	Under Operation
18	M/s Maharastra Seamless Ltd.	26.8.2004	Kalinga Nagar	Under Implementation
19	M/s Maithan Ispat Ltd.	27.11.2004	Kalinga Nagar	Under Operation

SAMBALPUR DISTRICT

20	M/s Viraj Steel & Energy  Ltd.	4.5.2005	Pandoli	Under Operation
21	M/s Arya Ispat & Power Ltd.	27.11.2004	Bamoli	Under Operation
22	M/s Shyam Metalik & Energy Ltd.	9.2.2004	pandoli	Under Operation
23	M/s Rathi Steel & Power  Ltd.	4.5.2005	Potapali	Under Operation
24	M/s SMC Power  Generation  Ltd.	26.12.2003	Rengali	Under Operation
25	M/s Bhusan Power & Steel Ltd.	15.5.2002	Lapanga	Under Operation

SUNDARGARH DISTRICT

26	M/s Rungta Mines Ltd.	3.11.2005	Kamando	Under implementation
27	M/s  jai  Balaji Jyoti Steels Ltd.	3.11.2005	Tainsar	Under Operation
28	M/s Surendra Mining  Industries ( P)  Ltd.	22.12.2006	Barahamusa	Under Operation
29	M/s adhunik  Metaliks Ltd.	1.10.2003	hadrihariharpur	Under Operation
30	M/s  Deo Mines & Minerals ( P) Ltd.	1.10.2003	Bonai	Under Sub-Judice
31	M/s OCL Iron & Steel Ltd.	27.11.2004	Lamloi	Under  Operation

JAGATSINGHPUR DISTRICT

32	M/s  ESSAR Steel Ltd.	21.4.2005	Paradip	Under Operation
33	M/s POSCO India ( P) Ltd.	22.6.2005	Paradip	Under Implementation

JHARSUGUDA DISTRICT

34	M/s Concast Steel & Power Ltd.	26.8.2004	Badmal Growth Centre	Under Operation
35	M/s MSP Mettaliks ( P) Ltd.	27.11.2004	Marakula	Under Operation
36	M/s Action  Ispat & Power ( P) Ltd.	27.11.2004	Panidripathar & Markuta	Under Operation
37	M/s  Konark  Ispat Ltd.	4.5.2005	Hirma	Under Implementation
38	M/s Jain Steel & Power  Ltd.	4.5.2005	Durlaga	Under Operation
39	M/s Eastern Steels & Power Ltd.	3.11.2005	Lahandabud	Under Operation

KEONJHAR DISTRICT

40	M/s Sree Metaliks Ltd.	27.11.2004	Lodiapada	Under Operation
41	M/s pattnaik Steel & Alloys Ltd.	4.5.2005	Purunapani	Under Operation
42	M/s Deepak Steel & Power Ltd.	4.5.2005	Topodih	Under Operation
43	M/s Beekay Steels & Power  Ltd.	3.11.2005	Marsuan	Under Implementation
44	M/s  Brand Alloys Ltd.	3.11.2005	Marsuan	Under  Implementation
45	M/s Sterlite  Iron & Steel  Company  Ltd.	15.10.2004	Tikarpada	Under Implementation
46	M/s Crackers India ( Alloys) Ltd.	22.12.2006	Gobardhanpur	Under Operation
47	M/s Mittal  Steel India Ltd.	22.12.2006	Patna	Withdrawn
48	M/s Uttam Galva Steel Ltd.	13.10.2006	Palaspanga	Under Implementation
49	M/s Orissa Spoge Iron & Steel  Ltd.	26.8.2004	Palaspanga	Under Operation ( Temporary locked out)

GANJAM DISTRICT

50

M/s SSL Energy Ltd.

22.12.2006

Pallur

Under Implementation

Pradip Pradhan

M-9937843482

Date- 6.6.15 

Report Card 14 years of BJD Govt in Odisha

Report Card of “14 years of BJD Govt. in Odisha”

(Review by civil society at Bhubaneswar on 31^st May 2015)

Introduction

BJD Govt. has already completed one year of its fourth term in Odisha.  In 2014, the people of Odisha demonstrating their unflinching faith for the fourth time in Sri Nabin Patnaik voted to power Biju Janata Dal with an overwhelming majority.   In its election manifesto Biju Janata Dal   had dished out a lot of promises to fulfil the hopes and aspirations of the people and especially for bringing economic prosperity in the state.  Within the year just passed, the State Govt. has of course taken several initiatives to implement its manifesto and also launched a number of people oriented programmes.  The activities  of the Govt. in various  fields like  social  security, employment generation, agriculture, health, education, disaster management, governance, RTI and  Human Rights which directly concern the people at grassroots level were required to be  debated and discussed in public domain  to assess  the Government’s  achievements and gaps if any during the past year vis-a-vis the BJD  election manifesto. Needless to say, such debates and discussions would enable the civil society to suggest to the Govt.  what best can be done in days ahead to address to the gaps so noticed. 

Keeping the above concern in view, a Civil Society meeting under the title ‘One year on, fourth term of Nabin-led Government in Odisha’ was organised under the joint aegis of 25 Social Action Groups on 31.5.15 at Lohia Academy, Bhubaneswar. A total of 80 participants including representatives of 25 social action groups and activists working in various fields in different districts had participated in the programme.

Though, it was earlier decided to review the one year performance of BJD Govt, however the presentations made by the participants took a dig into   15 years of  BJD Govt. in the state. Sri Rabi Das, senior journalist presided over the first session, while Prof. Jantrana Parikhit coordinated the second session of the day. Sri Pradip Prdhan welcomed the participants and made a brief presentation about the objective of the meeting. A good number activists and subject experts presented their overviews of the issues which have affected the people at large.  The Activists and representatives of Civil society Groups also debated and discussed at length on a host of issues and and highlighted the successes and failures of the Government in delivering the promises. The theme wise presentations made by the Activists/ subject experts are as follows.

Sl.No.	Name	Orgaisation	Subject  matter
1	Anil Pradhan	State Convener, State RTE Forum	Education and status of Implementation of Right to Education Act.
2	Gouranga Mohapatra	State Convener, Jana Swasthya Abhijan	Health
3	Biswajit Mohanty	Member, Transparency  International	Mining, Forest and Wild Life
4	Manohar Chouhan	Social Activist	Forest Rights Act
5	Ashok mallik	President, National  Alliance of Dalit Organisations ( NACDOR), State Chapter	Dalit issue
6	Debendra Sutar	Social Activist	Witch
7	Shaikh Abdulla	President, Basti Sangh, Cuttack	Slum-Dweller issues
8	Maoj Jena	President, Human Rights Front	Violation of Human Rights
9	Pradip Pradhan	State Convener, Odisha Soochana Adhikar Abhijan	RTI, Right to Food, Land scam and Governance
10	Mira Kinnar	Secretary, Surakhya Kinnar Sangh	Transgender Sex
11	Sudarshan Chhotaray	Convener, Coast Counil	Disaster  and Migration
12	Ashok Nanda	Convener, Lok Samukhya	Governance
13	Ranjit Patnaik	Social Activist	Utilisation of External funding to Govt.
14	Sudhir Mohanty	Advocate, Odisha High Court and Secretary, Odisha Durniti Sangharsh Manch	Corruption and Mal governance
15	Prafulla Samantaray	President, Lok Shalti Abhijan	Governance, forest and environment
16	Rabi Das	Senior Journalist	Governance
17	Sripati Singh	Member	Right to City
18	Bimal Kumar	Social Activist	Information Technology
19	Khirod Rout	Advocate, Odisha High Court	Issues of Slum Dweller

Major issues highlighted in the meeting.

A.     Governance issues

1.    It is a mystery that the Nabin Patnaik Govt. Has succeeded In  projecting itself as a clean and transparent Govt.  despite its bleak record as evident from    a massive scale of corruption and irregularities afflicting the general and development administration and surfacing of big scams around  Chit Fund , Mining, Land allotment, Dal purchase and loot of NREGA funds. Govt’s failure   to implement RTI Act effectively has also contributed to the deplorable scenario of messy governance in Odisha.  The irony is that despite such scams and scandals, this Govt.  has managed  to strengthen  its  vote   bank  and increase its numbers  in Odisha Legislative Assembly. It has also succeeded in befooling the whole state for last 14 years into believing that it is the star a champion of the poor and downtrodden people.

2.    During the last 14 years of misrule of Nabin Patnaik Govt., the democratic institutions and statutory and constitutional bodies have been steadily undermined and disempowered. Bureaucratisation of the political system  has become the order of the day.  The working of BJD-Govt. revolves round Nabin Patnaik up-manship. Ministers and MLAs are simply bypassed in the decision-making processes around legislative and policy matters. Agenda for the cabinet meetings are not circulated to the Ministers duly before the cabinet meetings are held. The number of days for which the Odisha Legislative Assembly sits is found to be gradually decreasing from year to year.

3.    Over-all academic  standard  and environment  in different  universities   and Colleges  are found deteriorating day by day  due to corruption, irregularities, mal-administration and  bad governance etc.

4.      The State Govt. has itself become a disaster for the people in the state. Man-made calamities are increasing day by day. For example, the fisher-folk have been debarred from fishing for 8 months in a year.

5.    There is arbitrary appointment in all Commissions without any transparent procedure being followed.  Not only transparency is not maintained, but also public consultation is not held prior to appointment to constitutional and statutory bodies. BJD Govt. is aptly described as a Govt. of Commissions and Committees, since no Action Taken Report is submitted by the Government. Farmers Commission, Commission on Regional Imbalances and Pal Commission on constitution of High Court Benches in other regions are glaring instances of the above phenomenon.

6.     Out of 27 RDC-level inquiries, Action has not been taken in 12 cases since last ten years. Information about Status of Crime Branch Enquiry is not available in Public domain. Crime Branch inquiry has been proved as a farce in Ghangapatana land scam and Itishree murder case.

7.    5 rupee meal is designed to divert attention of the people from land scam in urban areas.

8.     Out of 28 Companies which signed MOU with Govt for setting up power plants in Odisha, only 3 Companies have started their operation.  No information about the amount invested or employment generated by the Companies is available in public domain.

9.  No transparency procedure has been followed in the appointment of all the quasi-judicial bodies like State Commission for Women, State Information Commission, Odisha State Commission for Protection of Child Rights and Odisha Human Rights Commission.

10. National Food Security Act is yet to be implemented in the state.

11.  Vigilance Inquiry into the land scam is designed to prolong the enquiry for endless period in the name of investigation. The Govt. has not been able to recover a single plot of land illegally allotted, nor booked a single man who has grabbed the public land illegally.

12. Potato Mission failed due to non-availability of infrastructure like Cold Storage. Odisha has 111 cold storages  out of which only 24 including 6 run by the Govt are  in a working condition. 

13. Devolution of power to Panchayat is still a far cry. 29 items are  yet to devolve to Panchayats as mandated by the Part-9 of the Constitution. Panchayats have been reduced to the  subservient agents of the lower level Govt. functionaries. Provisions of Panchayats (Extension to Scheduled Areas) Act has not yet been given a proper trial by the Govt. Gram Sabha  in scheduled areas  is yet to be  empowered  as per the PESA Act.

14.  NREGA has already proved as the biggest man-made disaster in the state. Till date, there is not a single instance whereby a job card holder has got his/her wage payment within 7 days as per the Act. Grievance Redressal mechanism has turned into a visible failure with no ombudsman being in place in any district and directorate of social audit remaining defunct in the state. The NREGA Scheme of the Government has failed to check migration in KBK and tribal districts.

15. Though the State Govt. has promised to take action in accordance with Shah Commission Recommendations in respect of Mining Scams, not a single lease has been cancelled against violation of forest laws.

B.      Laws and Policies

·  The implementation of progressive and people-centred laws like Right to Information Act 2005 , Right to Education Act 2009, National Rural Employment Guarantee Act 2006, National Food Security Act 2013, Odisha Lokayukta Act 2014, National Disaster Management Act, 2005 Cigarette and Other Tobacco  Product Act, 2003, Clinical Establishment Act,1999 is hardly visible anywhere in the State. State Planning Board is defunct in Odisha since 2009. There is no planning or policy decision in the state. The State Govt. is only floating schemes one after another as per its sweet will without any regard being paid for their implementation, social audit and performance evaluation.

·  Though the State Govt. has enacted Odisha Lokayukta Act, it suffers from a basic loophole, that is, the Vigilance still remains under the grip of the Government. Moreover, though the earlier Odisha Lokpal and Lokayukta Act 1995 has been repealed the new Lokayukta Act 2014 is to be implemented. Odisha has no Lokpal or Lokayukta to enquire into corruption charges levelled against public servants. Ironically as many as 1535 cases which were reportedly pending with the previous Lokpal of Odisha do remain unattended as before.

·   Despite Supreme Court direction, the State Govt. is yet to  set up Third Gender Welfare Board.

C.      Right to Education Act

·  Only 3% of Schools in Odisha are reportedly fully complying with RTE Act.

·  The figures for four districts, Malkanagiri, Nabrangpur, Nuapada and Raygada  show that only less than 1% of schools complywith RTE Act.

·  Single teachers are found in 3440 schools out of   56, 000 Primary schools.

— Increase in  numbers of private schools during last 5 years is a worrisome phenomenon [ viz 2009-10( 4328), 2010-11( 4340), 2011-12( 4356), 2012-13-(4482), 2013-14(4724)]

— Out of School Children in Odisha- As per Gov. of Odisha data only 6000 but central Government data place it more than 4 lakhs)

— Clean Drinking Water: Forget about the conditions, 1714 schools are yet to have any facility for clean drinking water.

— Electricity & Computer: 82% (43,386) schools have no electricity facilities. Only 7% schools have computer.

D.     Unemployment

·       Total No. of 10, 95,151 youths have been registered as   unemployed  by 2015.

·        Total no. of 42,222 people have been recruited in different sectors within last 14 years.

·       49 plants have earmarked to generate 65724 employments in the state. But within last 14 years of the BJD Govt., only 3298 Odias have got direct employment and 3864 nos indirect employment.

 

       E.  Right to Information Act,2005

·       Odisha RTI Rules, 2005 is illegal, absurd ad ultra vires designed to subvert proper implementation of RTI Act.

·       The arrangement for proactive disclosure of elaborate and updated information under section 4 (1)(b) of the RTI Act  has not been put in place in the State as it should be.

·       Disclosures of information and decisions of the Information Commission are to be made in in Odia as required under the parent Act though civil society has been demanding it for last 10 years.

F.    Forest Rights Act

·       While the FRA recognizes the pre- existing individual and community rights over forest land and forest, in last 7 years of FRA implementation, Govt. of Odisha used the Act as Land Distribution Scheme in the State.

·       While Govt. of Odisha is claiming to be the No.1 in distributing highest number of Individual Forest Rights(IFR) titles (3,44.430 by 30^th April 2015) in the whole country, the fact is that in maximum cases, IFR titles have been recognized without demarcation of the occupied forest land leading to serious conflicts in the coming days.

·      When up to 10 acres of forest land can be recognized under FRA, the Govt. of Odisha is consistently limiting the average forest land recognized under IFR to 1.58 acres only from last 2009.

·      Over last seven years, Govt. of Odisha has failed to recognize the Community Forest Rights (CFR) in the State which is very important one. Within 7 years of implementation of FRA, the total CFR claims filed in the State  is 6572  and only 1511 CFR titles have been issued over 97,830.91 acres of forest land.

·      While the FRA has made the KL Pluckers owner of the Kendu Leaf, the Govt. of Odisha illegally continue to loot the around 9 lakhs KL Pluckers families in the State by eating around 80% of the profit earned form KL business in the State.

G.   Right to Food

·       During the general election, Biju Janata Dal   in its election manifesto has declared for enactment of separate Food security law in the state. Though one year has passed, the state Govt. is yet to enact any such law in the state. 

·       Insufficient Allocation of funds for MDM and ICDS has resulted in failure to provide nutritious food to the children under Mid-Day-Meal and ICDS programme in the state.

·        Distribution of sugar for the   BPL and Antodaya card holders has been stopped by state Govt.  from June 2013.

·       Emergency Feeding programme under which 2 lakh older persons were provided one hot cooked meal each in Anganwadi centre in KBK region has been stopped.

I. Health issues

·       Clinical Establishment Act, 1999 has not been reformed as per National CEA 2010 along with non-prescription of Ethical Code for private Nursing Home and clinic.

·       Declaration of Distribution of 572 type of free medicine under “ Niramaya” Yojana  in all PHC and CHC and Govt. hospitals  is found false, as  there is availability of only  158 type of medicine  in Hospitals with no weir house for storage  of medicine  at CHC and PHC level.  

·       108 Ambulance vehicle has not been tagged to many CHCs and PHCs in tribal districts of the state.

G. Other issues

·  Due to lack of employment opportunity, 40 lakh Odias have migrated to other states in pursuit of livelihood.  There is distress migration of 5 lakh people in KBK region every year due to food scarcity.  NREGA has failed to create hope among the migrant workers in the state.

·  Payment of Compensation against crop loss and loss of human lives caused due to wildlife attacks is delayed invariably   due to outdated Rules.

·   Approximately ten lakh tribal and Dalit families in Odisha are still landless. 

·  Odia language is getting outdated day by day in the state with Odia Bhasha Pratisthan remaining defunct.

Prepared by Pradip Pradhan , M-9937843482  for presentation  on Press  Meet held at Lohia Bhawan, Bhubaneswar on 3.6.15 which was addressed by Sri Prafulla Samantaray, Lokashakri Abhijan, Prof. Jantrana parikhit, President, Odisha Nagarik samaj, Sudhir Mohanty, Advocate, Odisha High Court,   Sudarshan Chhotaray, Coast Council, Manohar Chouhan, CSD, Sachikant Pradhan, Social activist, Pratap sahu,  and Menaka Kinnar, Kinnar Surakha Sangh

ସୂଚନା ଅଧିକାର ଆଇନର ସାତବର୍ଷ ପୂର୍ତ୍ତି ଓ ଓଡ଼ିଶା

ପ୍ରଶାସନରେ ସ୍ୱଚ୍ଛତା ଓ ଉତ୍ତରଦାୟିତ୍ୱ ରକ୍ଷା ସହିତ ଜନସାଧାରଣଙ୍କୁ ବିଭିନ୍ନ ଜନକର୍ତୃପକ୍ଷଙ୍କ ଦପ୍ତରରୁ ସୂଚନା ପାଇବାର ଅଧିକାର ଦେଇଥିବା ସୂଚନା ଅଧିକାର ଆଇନ ରାଜ୍ୟରେ କାର୍ଯ୍ୟକାରୀ ହେବାର ୭ ବର୍ଷ ପୂରି ଗଲାଣି । ଆଇନର ସଫଳତା ଓ ବିଫଳତାକୁ ନେଇ ସମଗ୍ର ଦେଶରେ ବିତର୍କ ଚାଲିଛି । ସୂଚନା ଅଧିକାର ଆଇନ କେତେଦୂର ସାଧାରଣ ଲୋକଙ୍କୁ ସାହାଯ୍ୟ କରିପାରିଛି ବା ପ୍ରାଶାସନିକ ବ୍ୟବସ୍ଥାରେ କି ପରିବର୍ତନ ହୋଇଛି ଏ ସମ୍ପର୍କରେ କେନ୍ଦ୍ର ସରକାର ଇତିମଧ୍ୟରେ ଏକ ଅଧ୍ୟୟନ ଆରମ୍ଭ କରିଛନ୍ତି । ସାମଗ୍ରିକ ଭାବେ ଦେଖିଲେ, ଜାତୀୟସ୍ତରରେ ସୂଚନା ଅଧିକାର ଆଇନ, ଶାସନ ବ୍ୟବସ୍ଥାରେ ବା ଜନମାନସରେ ଏକ ଆଲୋଡ଼ନ ସୃଷ୍ଟି କରିଛି । ଆଇନର ଜୟଯାତ୍ରା (ଓଡ଼ିଶାକୁ ଛାଡ଼ି) ଚାଲୁ ରହିଛି । ଶାସନ ବ୍ୟବସ୍ଥାରେ ବିଭିନ୍ନ କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମ, ଅର୍ଥ ବ୍ୟବସ୍ଥା, ଖର୍ଚ୍ଚ ହିସାବ, ସରକାରୀ ଅଧିକାରୀଙ୍କ ବ୍ୟୟବହୁଳ ଖର୍ଚ୍ଚର ବିବରଣୀ, ରାଜନେତାଙ୍କ ବିଦେଶଗସ୍ତ ଖର୍ଚ୍ଚ, ଅର୍ଥ ଅପବ୍ୟୟ, ବିଭିନ୍ନ ଉନ୍ନୟନମୂଳକ କାର୍ଯ୍ୟପାଇଁ ହେଉଥିବା ଖର୍ଚ୍ଚ ଏବଂ ଏଥିରେ ହୋଇଥିବା ବ୍ୟାପକ ଦୁର୍ନୀତି ସଂକ୍ରାନ୍ତ ତଥ୍ୟ ଲୋକଲୋଚନକୁ ଆସିପାରିଛି । 

ସାଧାରଣ ଲୋକ ନିଜ ସମସ୍ୟାର ସମାଧାନ ଏବଂ ଅବସରପ୍ରାପ୍ତ ସରକାରୀ କର୍ମଚାରୀମାନେ ସେମାନଙ୍କ ପେନସନ ଜଡ଼ିତ ସମସ୍ୟାର ସମାଧାନ ପାଇଁ ସୂଚନା ଆଇନକୁ ବ୍ୟାପକ ଭାବେ ବ୍ୟବହାର କରୁଥିବାର ଦେଖଯାଇଛି । ଏହି ଆଇନ ଦ୍ୱାରା ବହୁ ବଡ଼ ବଡ଼ ଦୁର୍ନୀତି ଯଥା: ସି.ଡ଼ବ୍ଲୁ.ଜି. ସ୍କାମ୍‍, ଆଦର୍ଶଗୃହ ନିର୍ମାଣ ସ୍କାମ୍‍, ଜମି ଦୁର୍ନୀତି, ମହାରାଷ୍ଟ୍ରର ଜଳସେଚନ ଦୁର୍ନୀତି, ବିହାରର କିରୋସିନ ସ୍କାମ୍‍, ୨ଜି ସ୍ପେକ୍ଟ୍ରମ ସ୍କାମ୍‍ ଇତ୍ୟାଦି ଲୋକଲୋଚନକୁ ଆସିପାରିଛି । ସୂଚନା ଆଇନ ମାଧ୍ୟମରେ ଦୁର୍ନୀତିର ପର୍ଦାଫାଶ କରିବାକୁ ଯାଇ ସମଗ୍ର ଦେଶରେ ପ୍ରାୟ ୫୦ ଜଣ ସୂଚନାଧିକାର କର୍ମୀ ହତ୍ୟାର ଶିକାର ହୋଇଛନ୍ତି। ଆଇନ୍‌ର ତର୍ଜମା ଓ ପ୍ରୟୋଗକୁ ନେଇ ଅନେକ କେସ୍ ବିଭିନ୍ନ ରାଜ୍ୟରେ ଉଚ୍ଚନ୍ୟାୟାଳୟ ଓ ଉଚ୍ଚତମ ନ୍ୟାୟାଳୟରେ ହୋଇଛି । ବିଚାରପତିଙ୍କ ସମ୍ପତ୍ତି ତାଲିକା ସର୍ବସାଧାରଣରେ ପ୍ରକଟନ ଏବଂ ସେମାନଙ୍କର ନିଯୁକ୍ତି ପ୍ରକ୍ରିୟା ଜଡ଼ିତ ସୂଚନାର ପ୍ରକାଶନ ସଂକ୍ରାନ୍ତ ମକଦ୍ଦମା ଏବେ ବି ସୁପ୍ରିମ୍ କୋର୍ଟରେ ବିଚାରାଧୀନ ରହିଛି । ସରକାରୀ ଅଧିକାରୀ ବା ବ୍ୟକ୍ତିଗତ ସୂଚନା, ବିଭିନ୍ନ ସମ୍ପତ୍ତି ତାଲିକା, ସରକାରୀ, ଅର୍ଦ୍ଧସରକାରୀ ଅନୁଷ୍ଠାନ ସମ୍ପର୍କିତ ବିବରଣୀ, ପି.ପି.ପି. (ପବ୍ଲିକ-ପ୍ରାଇଭେଟ୍-ପାର୍ଟନରସିପ୍) ସମ୍ପର୍କିତ ସୂଚନା ନାଗରିକମାନଙ୍କୁ ପ୍ରଦାନ କରାଯାଇ ପାରିବ କି ନାହିଁ,  ଏହା ଉପରେ ବିତର୍କ ଚାଲୁ ରହିଛି ।

କିନ୍ତୁ ଆମ ରାଜ୍ୟରେ ସୂଚନା ଅଧିକାର ଆଇନର ସ୍ଥିତି ଏବଂ ଏହାର ବ୍ୟବହାରର ଫଳାଫଳ ସଂପୂୂର୍ଣ ଭିନ୍ନ । ଜାତୀୟସ୍ତରରେ ବଡ଼ ବଡ଼ ଦୁର୍ନୀତିର ପର୍ଦାଫାଶ ହୋଇଥିଲେ ମଧ୍ୟ ଆମ ରାଜ୍ୟରେ ବହୁ ବଡ଼ବଡ଼ ଦୁର୍ନୀତି ସଂକ୍ରାନ୍ତ ତଥ୍ୟ, ଆଇନ ମାଧ୍ୟମରେ ଲୋକଲୋଚନକୁ ଆସିପାରି ନାହିଁ । କାରଣ ହେଉଛି, ସୂଚନା କମିଶନ ରାଜ୍ୟ ସରକାରଙ୍କ ଏକ ହାତବାରିସି ଭଳି କାମ କରୁଛି । ସୂଚନା କମିଶନ ଓ ରାଜ୍ୟ ସରକାରଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ହୋଇଥିବା ଅଲିଖିତ ଚୁକ୍ତିର କୁପରିଣାମ ହେଉଛି ଦୁର୍ନୀତି ସଂପର୍କିତ ସୂଚନା ପଦାକୁ ନଆସିବା । ଏସବୁ ସତ୍ତ୍ୱେ ରାଜ୍ୟରେ ଦେଖା ଦେଇଥିବା ପ୍ରମୁଖ ଖଣି ଦୁର୍ନୀତି, ପାଣି ଦୁର୍ନୀତି, ଜମି ଦୁର୍ନୀତି ଇତ୍ୟାଦିର ପର୍ଦ୍ଧାଫାଶ ପାଇଁ ସଚେତନ ନାଗରିକ ଓ ସୂଚନାଧିକାର କର୍ମୀମାନଙ୍କର ପ୍ରୟାସ ଜାରି ରହିଛି । ଏନ୍.ଆର.ଇ.ଜି.ଏ. କାମ, ସାଧାରଣ ବଣ୍ଟନ ବ୍ୟବସ୍ଥା, ମଧ୍ୟାହ୍ଣ ଭୋଜନ କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମ, ଆଇ.ସି.ଡ଼ି.ଏସ୍.ର କାର୍ଯ୍ୟକାରିତାରେ ହେଉଥିବା ର୍ଦୁନୀତି, କମ୍ପାନୀ ମାନଙ୍କ ଦ୍ୱାରା ଟିକସ ପଇଠ ନ ହେବା, ସରକାରୀ କ୍ୱାର୍ଟର ଜବରଦଖଲ, ଶାଗମାଛ ଦରରେ ଭୁବନେଶ୍ୱରରେ ବଡ଼ବଡ଼ କମ୍ପାନୀ, ଅନୁଷ୍ଠାନମାନଙ୍କୁ ବିକିଦେବା ଇତ୍ୟାଦି ତଥ୍ୟ ଆଇନ ମାଧ୍ୟମରେ ଲୋକଲୋଚନକୁ ଆସିପାରୁଛି । ରାଜ୍ୟରେ ସୂଚନା ଆଇନ ପ୍ରତି ପ୍ରାଶାସନିକ ଅଧିକାରୀମାନେ ଅତ୍ୟନ୍ତ ସଚେତନ ଓ ସୂଚନା ପାଇଁ ଆବେଦିତ ଦରଖାସ୍ତଗୁଡ଼ିକୁ ଗୁରୁତ୍ୱର ସହ ବିଚାର କରୁଥିବାର ଦେଖାଯାଉଛି। ସେଥିପାଇଁ ଦରଖାସ୍ତ ବା ଫାଇଲ୍ ଉପରେ ଇଂରାଜୀ ଲିଖିତ Most Urgentର ମୋହର ଲାଗିଥାଏ । 

ଆଇନକୁ କାର୍ଯ୍ୟକାରୀ କରିବା ପାଇଁ ରାଜ୍ୟ ସରକାର ଓଡ଼ିଶା ସୂଚନା ଅଧିକାର ନିୟମାବଳୀ ୨୦୦୫, ଓଡ଼ିଶା ସୂଚନା ଅଧିକାର (ସଂଶୋଧନ) ନିୟମାବଳୀ ୨୦୦୬, ଓଡ଼ିଶା ସୂଚନା କମିଶନ ଅପିଲ୍ ଶୁଣାଣି ପ୍ରକ୍ରିୟା ୨୦୦୬ ପ୍ରଣୟନ କରିବା ସହ ଅନେକ ସରକାରୀ ନିର୍ଦେଶନାମା ଜାରି ରଖିଛନ୍ତି ଏବଂ ଲୋକ ସୂଚନା ନାମରେ ଏକ ୱେବ୍‌ସାଇଟ୍ ମଧ୍ୟ ଖୋଲିଛନ୍ତି। ଏହି ୱେବ୍‌ସାଇଟ୍ ପାଇଁ ଜାତୀୟସ୍ତରରେ ଭାରତ ସରକାରଙ୍କ ଦ୍ୱାରା ରାଜ୍ୟ ସରକାରଙ୍କ ସୂଚନା ଓ ଲୋକ ସମ୍ପର୍କ ବିଭାଗ ପୁରସ୍କୃତ ହୋଇଛି। ସୂଚନା କମିଶନଙ୍କୁ କାର୍ଯ୍ୟକ୍ଷମ କରିବା ପାଇଁ ଦକ୍ଷ ବ୍ୟକ୍ତିମାନଙ୍କୁ ନିଯୁକ୍ତି ଦିଆଯାଉଛି ବୋଲି ସରକାର ସୁଚାଇଛନ୍ତି । ରାଜ୍ୟ ସରକାର ଆଇନ ଉପରେ ଜନ ସଚେତନତା ସୃଷ୍ଟି ପାଇଁ ପ୍ରତିବର୍ଷ ୫୦ରୁ ୬୦ ଲକ୍ଷ ଅର୍ଥ ଖର୍ଚ୍ଚ କରୁଛନ୍ତି। ସୂଚନା କମିଶନଙ୍କ ତରଫରୁ ଆଇନ ଉପରେ ପୁସ୍ତକ, ପ୍ରଚାରପତ୍ର ପ୍ରକାଶନ ଏବଂ ବିଭିନ୍ନ ଆଦିବାସୀ ଭାଷାରେ ପ୍ରକାଶ ପାଇଥିବା ପୁସ୍ତକ ହେଉଛି ସଫଳତାର ମାପକାଠି ବୋଲି ସୂଚନା କମିଶନରମାନେ ସର୍ବସାଧାରଣରେ ବକ୍ତବ୍ୟ ରଖନ୍ତି।

ରାଜ୍ୟ ସରକାର ଓ ସୂଚନା କମିଶନଙ୍କ ଉପର ଲିଖିତ କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମ ସଂପୂର୍ଣ ଉପରଠାଉରିଆ ଓ ଲୋକଦେଖାଣିଆ ବୋଲି ଆଇନ୍‌ର ସାତ ବର୍ଷର କାର୍ଯ୍ୟକାରିତାରୁ ଜଣାପଡ଼ିଛି । ରାଜ୍ୟରେ ସଂଖ୍ୟାଧିକ ଲୋକ ଏବେ ବି ଆଇନ ସଂପର୍କରେ ସଚେତନ ନୁହନ୍ତି । ସୂଚନା କମିଶନଙ୍କ ଦ୍ୱାରା ପ୍ରସ୍ତୁତ ବାର୍ଷିକ ରିପୋର୍ଟରେ ୨୦୦୯-୧୦ରେ ଏହି ସଂଖ୍ୟା ଖସି ଆସି ୩୫,୦୦୦ରେ ସୀମିତ ରହିଛି । ଆଇନ୍‌ର କାର୍ଯ୍ୟକାରିତାରେ ସବୁଠାରୁ ବଡ଼ ପ୍ରତିବନ୍ଧକ ସାଜିଛି ଅବାଞ୍ଛିତ ଓ ବାଧ୍ୟତାମୂଳକ ଆବେଦନ ଫର୍ମ- କ ବ୍ୟବସ୍ଥା। ଓଡ଼ିଆ ନିୟମାବଳୀ ଅନୁଯାୟୀ ସୂଚନା ପାଇଁ ଆବେଦନ କଲା ବେଳେ ଜଣେ ନାଗରିକ ଏକ ନିର୍ଦିିଷ୍ଟ ଫର୍ମ-‘କ’ରେ ଆବେଦନ କରିବାକୁ ପଡ଼ିବ। ଏହି ଫର୍ମର ରୂପରେଖ ଏପରି ହୋଇଛି ଯେ ଜଣେ ସାଧାରଣଲୋକ ଏହାକୁ ପୂରଣ କରିପାରିବ ନାହିଁ। ଲେଖକଙ୍କର ଅନୁଭୂତି ହୋଇଛି, ବିଭିନ୍ନ ଅଞ୍ଚଳରେ ସାଧାରଣ ଲୋକେ ଆଇନ ସଂପର୍କରେ ସଚେତନ ଥିଲେ ମଧ୍ୟ ସେମାନେ ଫର୍ମ-‘କ’ଟିକୁ ପୂରଣ କରିପାରୁ ନଥିବାରୁ ସୂଚନା ପାଇଁ ଆବେଦନ କରୁନାହାନ୍ତି । ପୁଣି ଓଡ଼ିଶା ନିୟମାବଳୀରେ ବ୍ୟବସ୍ଥା କରାଯାଇଛି ଯେ, ଫର୍ମ ପୂରଣରେ ଯଦି କିଛି ଭୁଲ୍ ତ୍ରୁଟି ଥାଏ, ତେବେ ଦରଖାସ୍ତଟି ଜନସୂଚନା ଅଧିକାରୀଙ୍କ ଦ୍ୱାରା ଖାରଜ ହୋଇଯିବ, ଯାହାକି ଆଇନ ବିରୋଧୀ। କାରଣ ସୂଚନା ଅଧିକାର ଆଇନରେ ଏପରି ବ୍ୟବସ୍ଥା ନାହିଁ । କେବଳ ସାଧାରଣ ଲୋକ କିପରି ସୂଚନା ମାଗି ନପାରିବେ, ସେମାନଙ୍କୁ ହଇରାଣ କରିବା ପାଇଁ ସରକାର ଏଭଳି ଚକ୍ରାନ୍ତ କରିଛନ୍ତି । 

ଏହି ଅବାଞ୍ଛିତ ଫର୍ମର ପ୍ରତ୍ୟାହାର ପାଇଁ ୨୦୦୫ ମସିହାରୁ ସିିଭିଲ୍ ସୋସାଇଟି ସଂଗଠନମାନଙ୍କ ତରଫରୁ ଦାବି ହୋଇ ଆସୁଥିଲେ ମଧ୍ୟ, ରାଜ୍ୟ ସରକାର କିଛି ପଦକ୍ଷେପ ଗ୍ରହଣ କରିନାହାନ୍ତି । ଏଠାରେ ସୂଚନାଯୋଗ୍ୟ ଯେ କେନ୍ଦ୍ରୀୟ ଆଇନ ମୁତାବକ ସୂଚନା ପାଇଁ ଆବେଦନ କରିବାକୁ କୌଣସି ଫର୍ମ ବ୍ୟବସ୍ଥା ନାହିଁ। ବହୁ ରାଜ୍ୟ ଯଥା ଦିଲ୍ଲୀ, ମହାରାଷ୍ଟ୍ର, ରାଜସ୍ଥାନ ଇତ୍ୟାଦି କେବଳ ଏକ ଫର୍ମାଟ୍‌ ବ୍ୟବସ୍ଥା କରିଛନ୍ତି। ସେହିପରି ଆଇନରେ ସୂଚନା ପାଇଁ ଆବେଦନ କରିବା ନାଗରିକତ୍ୱ ପ୍ରମାଣପତ୍ର ଦାଖଲର ବ୍ୟବସ୍ଥା ନଥିଲା ବେଳେ, ରାଜ୍ୟ ସରକାର ଏପରି ବ୍ୟବସ୍ଥା କରି ସମସ୍ତଙ୍କ ଠାରୁ ବାଧ୍ୟତାମୂଳକ ଭାବେ ଭୋଟର ପରିଚୟ ପତ୍ର, ପାସପୋର୍ଟର କପି ଆଦାୟ କରୁଛନ୍ତି । ଏହି ବ୍ୟବସ୍ଥା ଯୋଗୁଁ ବିଭିନ୍ନ ସରକାରୀ କାର୍ଯ୍ୟରେ ହୋଇଥିବା ଦୁର୍ନୀତିର ପର୍ଦାଫାଶ କରିବାକୁ ଚାହୁଁଥିବା ବହୁ ଆବେଦନକାରୀଙ୍କୁ ଦୁର୍ନୀତିରେ ସମ୍ପୃକ୍ତ ସରକାରୀ ଅଧିକାରୀ, ଠିକାଦାର, ଗୁଣ୍ଡାମାନେ ସେମାନଙ୍କୁ ପ୍ରଲୋଭିତ କରିବା, ନଶୁଣିଲେ ମରଣାନ୍ତକ ଆକ୍ରମଣ କରିବା, ମିଥ୍ୟା କେସ୍ ଦେଇ ଜେଲ୍ ପଠାଇବା ଇତ୍ୟାଦି ଦେଖାଯାଉଛି । ରାଜ୍ୟରେ ପ୍ରାୟ ୨୦ରୁ ବେଶି ସୂଚନାଧିକାର କର୍ମୀ ସର୍ବସାଧାରଣରେ ମରଣାନ୍ତକ ଆକ୍ରମଣର ଶିକାର ହୋଇଛନ୍ତି ଏବଂ ଜେଲ୍ ମଧ୍ୟ ଯାଇଛନ୍ତି । ଏବେ ବି ସେମାନଙ୍କର କେସ୍ ରାଜ୍ୟ ମାନବାଧିକାର ଆୟୋଗ ଓ ଅଦାଲତରେ ବିଚାରଧୀନ ଅଛି । କିନ୍ତୁ ସୂଚନା କମିଶନ ଏ କ୍ଷେତ୍ରରେ କୌଣସି ପଦକ୍ଷେପ ଗ୍ରହଣ କରିଥିବାର ନଜିର୍‌ ନାହିଁ ।

ସୂଚନା ଅଧିକାର ଆଇନର ଧାରା ୭(୫) ଅନୁଯାୟୀ, ବିପିଏଲ୍ ବ୍ୟକ୍ତିମାନଙ୍କୁ ମାଗଣାରେ ସୂଚନା ପ୍ରଦାନ କରିବାର ବ୍ୟବସ୍ଥା ଥିବା ବେଳେ, ରାଜ୍ୟ ସରକାର ସେମାନଙ୍କଠାରୁ ଫିସ୍ ଆଦାୟ କରି ଚାଲିଛନ୍ତି । ଫଳରେ ବହୁ ଗରିବ ଲୋକ ଅର୍ଥାଭାବରୁ ସୂଚନା ପାଇଁ ଆବେଦନ କରିପାରୁ ନାହାନ୍ତି । ସବୁଠାରୁ ଆଶ୍ଚର୍ଯ୍ୟର ବିଷୟ, ରାଜ୍ୟର ସୂଚନା କମିଶନରମାନେ ବିପିଏଲ୍ ବ୍ୟକ୍ତିମାନଙ୍କଠାରୁ ସୂଚନା ପାଇଁ ଫିସ୍ ଆଦାୟ କରିବାକୁ ନିର୍ଦେଶ ଦେଇ ଚାଲିଛନ୍ତି । ଏଠାରେ ସୂଚନାଯୋଗ୍ୟ ଯେ କେନ୍ଦ୍ର ସରକାରଙ୍କ ଦ୍ୱାରା ପ୍ରଣୀତ କେନ୍ଦ୍ରୀୟ ସୂଚନା ଅଧିକାର ନିୟମାବଳୀ, ୨୦୧୨ରେ ବିପିଏଲ ପରିବାରର ସଦସ୍ୟଙ୍କ ଠାରୁ କୌଣସି ଫିସ୍ ଆଦାୟ କରାଯାଇ ପାରିବ ନାହିଁ ବୋଲି ସ୍ପଷ୍ଟ କରିଛନ୍ତି । ଅନେକ ରାଜ୍ୟ ସରକାର ମଧ୍ୟ ବିପିଏଲ୍ ପରିବାରର ବ୍ୟକ୍ତିମାନଙ୍କ ଠାରୁ ଫିସ୍ ଆଦାୟ କରୁନାହାନ୍ତି ।

ରାଜ୍ୟର ଜନସାଧାରଣଙ୍କ ନିକଟରେ ସୂଚନା ଉପଲବ୍ଧ କରାଇବା ପାଇଁ ସରକାର ଲୋକ ସୂଚନା ନାମରେ ଏକ ୱେବ୍ସାଇଟ୍ ଖୋଲିଛନ୍ତି । ଏହି ୱେବ୍‌ସାଇଟ୍ ବିଭିନ୍ନ ସରକାରୀ ଦପ୍ତର ଗୁଡ଼ିକ ତରଫରୁ ଆଇନର ଧାରା ୪(୧ବି) ଅନୁଯାୟୀ କରାଯାଇଥିବା ସ୍ୱୟଂ ପ୍ରକଟନୀୟ ସୂଚନାଗୁଡ଼ିକ ଅବସ୍ଥାପିତ କରାଯାଇଛି । କିନ୍ତୁ ଏହି ସବୁ ସୂଚନା ଇଂରାଜୀରେ ଅଛି ଯାହାକୁ ରାଜ୍ୟର ୯୦ଭାଗ ଲୋକ ପଢ଼ିପାରିବେ ନାହିଁ କି ବୁଝିପାରିବେ ନାହିଁ। ପୁଣି ଏଥିରେ ବହୁ ତଥ୍ୟ ନାହିଁ ଏବଂ ଯାହାଅଛି ସେଗୁଡ଼ିକ ପୁରୁଣା, ଅଧପନ୍ତରିଆ ଅଥବା ବହୁଦିନ ଧରି ନବୀକରଣ ହୋଇ ନାହିଁ । ଏହିଭଳି ଏକ ଚକାଚକ୍‍ ୱେବ୍‌ସାଇଟ୍‌ ଦେଖାଇ ରାଜ୍ୟ ସରକାର ଜାତୀୟସ୍ତରର ପୁରସ୍କାର ହାତେଇବାରେ ସଫଳ ହୋଇଛନ୍ତି । 

ଅପର ପକ୍ଷରେ ସୂଚନା ଆଇନ୍ର ଧାରା ୬(୧) ଅନୁଯାୟୀ ନାଗରିକମାନେ ଇ-ମେଲ୍‌ ସୂଚନା ମାଗିପାରିବେ, କିନ୍ତୁ ଆମ ରାଜ୍ୟରେ କୌଣସି ଜନସୂଚନା ଅଧିକାରୀଙ୍କ ଇ-ମେଲ୍ ନାହିଁ । ପୁଣି ଏହି ଲୋକ ସୂଚନା ୱେବ୍‌ସାଇଟ୍‌ ଇ-ମେଲ୍‌ରେ ସୂଚନା ମାଗିବା ପାଇଁ ବ୍ୟବସ୍ଥା ପ୍ରଦର୍ଶିତ କରାଯାଇଥିଲେ ବି ତାହା ବସ୍ତୁତଃ ଅକାମୀ ହୋଇ ରହିଛି । ଆଇନ୍ ଅନୁଯାୟୀ ସମସ୍ତ ସରକାରୀ କାର୍ଯ୍ୟାଳୟ ଆଗରେ ସୂଚନା ଆଇନ ସମ୍ପର୍କରେ ଲେଖା, ବୋର୍ଡ଼ରେ ପ୍ରଦର୍ଶିତ ହେବ ଏବଂ ପ୍ରଥମ ଅପିଲ୍ କର୍ତୃପକ୍ଷଙ୍କ ନାମ ଫଳକ ପ୍ରଦର୍ଶିତ ହେବ । ଏହା ଏବେବି ସଂଖ୍ୟାଧିକ କାର୍ଯ୍ୟାଳୟ ତଥା ଭୁବନେଶ୍ୱରରେ ଅବସ୍ଥିତ ବିଭିନ୍ନ ସରକାରୀ ବିଭାଗ, ପୋଲିସ୍ ଥାନାଗୁଡ଼ିକରେ ଦେଖିବାକୁ ମିଳୁ ନାହିଁ ।

ରାୟଗଡ଼ା, ସୁନ୍ଦରଗଡ଼, ମୟୁରଭଞ୍ଜ, ଓ ମାଲକାନଗିରି ଜିଲ୍ଲାଗୁଡ଼ିକରେ ଆଇନର କାର୍ଯ୍ୟକାରିତା ଏକ ଅରାଜକତା ମଧ୍ୟରେ ପଡ଼ିରହିଛି । ସୂଚନା ପାଇଁ ଆବେଦନ କରିବାକୁ ଯାଉଥିବା ବ୍ୟକ୍ତିମାନଙ୍କୁ ସରକାରୀ ଅଧିକାରୀମାନେ ନିରୁତ୍ସାହିତ କରିବା, ଖରାପ ବ୍ୟବହାର କରିବା, ମିଥ୍ୟା ମକଦ୍ଦମା ଦାଏର କରିବା, ସୂଚନା ନଦେଇ ଅର୍ଡ଼ିନାରୀ ପୋଷ୍ଟରେ ସୂଚନା ଦିଆଯାଇଛି ବୋଲି ଯୁକ୍ତି ବାଢିବା, ଧର୍ଷଣ ଅଭିଯୋଗ କରିବା, ଆବେଦନକାରୀଙ୍କୁ ଦେଖି ଅଫିସ୍ ଚୌକିରୁ ଉଠି ପଳାଇବା ଇତ୍ୟାଦି ନିତିଦିନିଆ ଘଟଣା ସରକାରୀ କାର୍ଯ୍ୟାଳୟଗୁଡ଼ିକରେ ଘଟୁଛି । 

ସେହିପରି ସୂଚନା କମିଶନଙ୍କ କାର୍ଯ୍ୟକଳାପ ରାଜ୍ୟ ସରକାରଙ୍କ ଠାରୁ ଆହୁରି କଦର୍ଯ୍ୟ ଏବଂ ପ୍ରତିକ୍ରିୟାଶୀଳ । ରାଜ୍ୟରେ ସୂଚନା କମିଶନର ମାନଙ୍କର ଅଯୋଗ୍ୟତା ପ୍ରତିଟି କ୍ଷେତ୍ରରେ ପ୍ରତିଫଳିତ ହେବାରେ ଲାଗିଛି । ଆମ ରାଜ୍ୟରେ ୭ବର୍ଷ ମଧ୍ୟରେ ଯେତୋଟି ସୂଚନା କମିଶନର ନିଯୁକ୍ତି ପାଇଛନ୍ତି, ସେମାନଙ୍କର ନିଯୁକ୍ତିର ବୈଧତାକୁ ସର୍ବସାଧାରଣରେ ଏବଂ ଉଚ୍ଚନ୍ୟାୟାଳୟରେ ଚ୍ୟାଲେଞ୍ଜ କରାଯାଇଛି । ସ୍ୱଚ୍ଛତାର ସହିତ ଚୟନ କରାଯାଇ ଦକ୍ଷତା ନପାଇ ନିଜର କିଛି ଗୋଡ଼ାଣିଆ ବ୍ୟକ୍ତିମାନଙ୍କୁ ରାଜ୍ୟ ସରକାର ସୂଚନା କମିଶନ ପଦବୀରେ ନିଯୁକ୍ତ କରିଛନ୍ତି ବୋଲି ବିଭିନ୍ନ ସିଭିଲ୍ ସୋସାଇଟି ସଂଗଠନ, ସଚେତନ ନାଗରିକ,  ରାଜନୈତିକ ଦଳମାନେ ମଧ୍ୟ ସରକାରଙ୍କୁ ସମାଲୋଚନା କରିଛନ୍ତି । ସୂଚନା କମିଶନ ପଦବୀଗୁଡ଼ିକରେ ଯେ ଅନଭିଜ୍ଞ ଏବଂ ଅଯୋଗ୍ୟ ବ୍ୟକ୍ତିମାନେ ନିଯୁକ୍ତି ପାଉଛନ୍ତି, ଏହି କଥା ମାନ୍ୟବର ସୁପ୍ରିମକୋର୍ଟ ଅମିତ୍ ଶର୍ମା ବନାମ କେନ୍ଦ୍ର ସରକାରଙ୍କ ଜନସ୍ୱାର୍ଥ ମାମଲାର ରାୟରେ ଏହା ସ୍ପଷ୍ଟ କରିଛନ୍ତି ।

ସୂଚନା କମିଶନଙ୍କ ଆଇନ ବିରୋଧୀ କାର୍ଯ୍ୟର କେତେଗୁଡ଼ିଏ ଦୃଷ୍ଟାନ୍ତ ଏଠାରେ ଦିଆଯାଇପାରେ । ସୂଚନା ଅଧିକାର ଆଇନର ଧାରା-୨୬କୁ ବେଖାତିର କରି ରାଜ୍ୟ ଅମଲାଙ୍କ ସହିତ ସଲାସୁତରାରେ ରାଜ୍ୟ ସରକାରଙ୍କ ଠାରୁ ଅର୍ଥ ନେଇ ଆଇନ ସଚେତନତା ନାମରେ ମନଇଚ୍ଛା ଅପବ୍ୟୟ କରିବା, କେସ୍‌ଗୁଡ଼ିକର ଶୁଣାଣି ନକରି ୭୦୦୦ରୁ ବେଶି କେସ୍‌କୁ ପ୍ରଥମ ଅପିଲ୍ କର୍ତ୍ତୃପକ୍ଷଙ୍କ ନିକଟକୁ ପଠାଇ ଦେଇ ବନ୍ଦ କରିଦେବା, ଶୁଣାଣି ସମୟରେ ଅଭିଯୋଗକାରୀ ମାନଙ୍କୁ ଖରାପ ବ୍ୟବହାର ପ୍ରଦର୍ଶନ କରିବା ଏବଂ ପୋଲିସ୍ ଡ଼ାକି ଗିରଫ କରିବାର ଧମକ ଦେବା, କେସ୍ ନିଷ୍ପତ୍ତିଗୁଡ଼ିକୁ ଅପାଠୁଆ, ନିରକ୍ଷର ଆଦିବାସୀମାନଙ୍କୁ ଇଂଲିଶ୍‌ରେ ଲେଖି ପଠାଇବା, ସରକାରଙ୍କ ଆଇନ ବିରୋଧୀ କାର୍ଯ୍ୟକୁ ସର୍ବସାଧାରଣରେ ପ୍ରଶଂସା କରିବା, ଆଇନ ଉଲଂଘନକାରୀ ଜନସୂଚନା ଅଧିକାରୀଙ୍କ ବିରୋଧରେ ଦଣ୍ଡବିଧାନ ନକରିବା ବା ନାମକୁ ମାତ୍ର ଶୃଙ୍ଖଳାଗତ କାର୍ଯ୍ୟାନୁଷ୍ଠାନ ଗ୍ରହଣ ପାଇଁ ସୁପାରିଶ କରି ଚୁପ୍ ରହିବା, ଆଇନ ବିରୋଧରେ ଯାଇ ବିପିଏଲ୍ ବ୍ୟକ୍ତିମାନଙ୍କ ଠାରୁ ଫିସ୍ ଆଦାୟ କରିବା, ସର୍ବସାଧାରଣରେ ମିଛକଥା କହିବା, ସମାଲୋଚନା କଲେ ପ୍ରତିଶୋଧ ପରାୟଣ ହୋଇ ସୂଚନାଧିକାର କର୍ମୀମାନଙ୍କ ବିରୋଧରେ ଭୁବନେଶ୍ୱର କୋର୍ଟରେ ମାନହାନି ମକଦ୍ଦମା କରିବା, ମାସକୁ ଟ.୧,୭୦,୦୦୦/- ଟଙ୍କା ଦରମା ନେଇ ଦିନକୁ ମାତ୍ର ଦୁଇ ଘଣ୍ଟା ମଧ୍ୟରେ କେସ୍ ଶୁଣାଣି ସୀମିତ ରଖିବା ଏବଂ ମାତ୍ର ୧୦ଟି କେସ୍ ଶୁଣାଣି କରିବା, ବହୁ ଦୁର୍ନୀତି ଓ ଆର୍ଥିକ ଅନିୟମିତତା ସମ୍ପର୍କିତ ସୂଚନା ପ୍ରକଟନ ପାଇଁ ଅନୁମତି ନଦେବା, ନଚେତ କେବଳ ନାମକୁ ମାତ୍ର ନିର୍ଦେଶ ଦେଇ କେସ୍‌କୁ ବନ୍ଦ କରିଦେବା, ଅମଲାମାନଙ୍କର ସମ୍ପତ୍ତି ତାଲିକା ସର୍ବସାଧାଣରେ ପ୍ରକାଶନକୁ ମନା କରିବା ଇତ୍ୟାଦି ଅବାଞ୍ଛିତ କାର୍ଯ୍ୟ ସୂଚନା କମିଶନ ରାଜ୍ୟରେ କରି ଚାଲିଛନ୍ତି ।

ଗତ ୭ବର୍ଷ ମଧ୍ୟରେ ରାଜ୍ୟ ସରକାର ଓ ସୂଚନା କମିଶନଙ୍କ ଆଇନ ବିରୋଧୀ କାର୍ଯ୍ୟକୁ ରାଜ୍ୟର ମୁଷ୍ଟିମେୟ ସିଭିଲ୍ ସୋସାଇଟି ସଂଗଠନ ଏବ ସୂଚନାଧିକାର କର୍ମୀମାନେ ଲଗାତର ବିରୋଧ କରି ଚାଲିଛନ୍ତି। ରାଜ୍ୟରେ ବିଭିନ୍ନ ସ୍ଥାନରେ କର୍ମଶାଳା, ସଭାସମିତି, ସଚେତନତା ଶିବିର ଆୟୋଜନ କରି ସୂଚନା କମିଶନ ଏବଂ ରାଜ୍ୟ ସରକାରଙ୍କ ଆଇନ ବିରୋଧୀ କାର୍ଯ୍ୟ ଉପରେ ଜନସଚେତନତା ସୃଷ୍ଟି କରାଇବାରେ ସକ୍ଷମ ହୋଇଛନ୍ତି । ସୂଚନା କମିଶନଙ୍କ ଆଇନ ବିରୋଧୀ କାର୍ଯ୍ୟ, ଅଯୋଗ୍ୟତା, ନୈତିକ ଭ୍ରଷ୍ଟାଚାର ବିରୋଧରେ ରାଜ୍ୟପାଳଙ୍କ ନିକଟରେ ୬୦ରୁ ବେଶି କେସ୍ ଦାଏର କରାଯାଇ କାର୍ଯ୍ୟାନୁଷ୍ଠାନ ଗ୍ରହଣ ପାଇଁ ନିବେଦନ କରାଯାଇଛି । କମିଶନଙ୍କ ବିରୁଦ୍ଧରେ କାର୍ଯ୍ୟାନୁଷ୍ଠାନ ଗ୍ରହଣ ପାଇଁ ରାଜ୍ୟପାଳ ଗୁରୁତ୍ୱର ସହ ବିଚାର କରୁଥିବାର ଜଣାପଡ଼ିଛି। ଆଇନ ଉପରେ ସଚେତନତା ସୃଷ୍ଟି ନାମରେ ବ୍ୟାପକ ଆର୍ଥିକ ଅନିୟମିତତା କରିଥିବା ସମସ୍ତ ସୂଚନା କମିଶନରମାନଙ୍କ ନାମରେ ଉଚ୍ଚନ୍ୟାୟାଳୟରେ କେସ୍ ଦାଏର ହୋଇଛି । ମାନ୍ୟବର ଅଦାଲତ ଜବାବ ଦାଖଲ ପାଇଁ ନୋଟିସ୍ ମଧ୍ୟ କରିଛନ୍ତି । ସେହିପରି ସୂଚନାଧିକାର କର୍ମୀ ବିଶ୍ୱମୋହନ ମହାନ୍ତି ସୂଚନା କମିଶନଙ୍କ ନିକଟରୁ ନ୍ୟାୟ ନପାଇ ସୂଚନା କମିଶନର ଜଗଦାନନ୍ଦଙ୍କ ବହିଷ୍କାର ପାଇଁ ଉଚ୍ଚନ୍ୟାୟାଳୟରେ କେସ୍ କରିଛନ୍ତି । 

ବିପିଏଲ୍ ପରିବାରର ବ୍ୟକ୍ତିଙ୍କ ଠାରୁ ଫିସ୍ ଆଦାୟ ବେଆଇନ ଦର୍ଶାଇ କୁଞ୍ଜବିହାରୀ ପାତ୍ର ଉଚ୍ଚନ୍ୟାୟାଳୟରେ କେସ୍ କରିଛନ୍ତି, ଯାହାକି ବିଚାରାଧୀନ ଅଛି । ସୂଚନା କମିଶନଙ୍କ ଉତ୍ତରଦାୟିତ୍ୱ ଏବଂ ସେମାନଙ୍କ କାର୍ଯ୍ୟକଳାପର ସମୀକ୍ଷା ପାଇଁ ରାଜ୍ୟ ସରକାରଙ୍କ ନିକଟରେ ସିଭିଲ୍ ସୋସାଇଟି ତରଫରୁ ଦାବି କରାଯାଇଛି। ଏହା ସହିତ ଓଡ଼ିଆ ଭାଷାରେ କେସ୍ ନିଷ୍ପତ୍ତିଗୁଡ଼ିକୁ ଲେଖିବା, ଦିନକୁ ଅନ୍ୟୂନ ୩୦ରୁ ୪୦ଟି କେସ୍ ଶୁଣାଣି କରିବା, ବିପିଏଲ୍ ପରିବାର ସଦସ୍ୟଙ୍କୁ ମାଗଣାରେ ସୂଚନା ପ୍ରଦାନ କରିବା ପାଇଁ ନିର୍ଦେଶ ଦେବା ଭଳି ଦାବି ସୂଚନା କମିଶନଙ୍କ ନିକଟରେ କରାଯାଇଛି । ଏଠାରେ ସୂଚନାଯୋଗ୍ୟ ଯେ, ସୂଚନାଧିକାର କର୍ମୀମାନଙ୍କର ଲଗାତାର ବିରୋଧ ଯୋଗୁଁ ସୂଚନା କମିଶନ ସଚେତନତା କାର୍ଯ୍ୟରୁ ଓହରି ଯାଇଛନ୍ତି । ସେହିପରି ଓଡ଼ିଶା ନିୟମାବଳୀରେ ଥିବା ତ୍ରୁଟିପୂର୍ଣ୍ଣ ବ୍ୟବସ୍ଥା, ଓଡ଼ିଆ ଭାଷାରେ ସ୍ୱୟଂ ପ୍ରକଟନୀୟ ସୂଚନାର ପ୍ରକାଶନ, ଆବେଦନ ସମୟରେ ନାଗରିକ ପ୍ରମାଣପତ୍ର ଦାଖଲ ବ୍ୟବସ୍ଥାର ପ୍ରତ୍ୟାହାର ଏବଂ ତଥାକଥିତ ଆବେଦନ ଫର୍ମର ସଂପୂର୍ଣ ପ୍ରତ୍ୟାହାର ଦାବିରେ ସୂଚନାଧିକାର କର୍ମୀମାନଙ୍କର କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମ ରାଜ୍ୟରେ ଏବେ ବି ଅବ୍ୟାହତ ରହିଛି ।

ପ୍ରଦୀପ ପ୍ରଧାନ, ଓଡ଼ିଶା ସୂଚନା ଅଧିକାର ଅଭିଯାନ, ଭ୍ରାମ୍ୟଭାଷ: ୯୯୩୭୮୪୩୪୮୨